Janusz Paprota

Kategoria: Cmentarze, nagrobki, epitafia

Opublikowano: 14 sierpień 2020

Odsłony: 2190

• groby
• wojsko
• cmentarz

Położona jest w zachodniej części cmentarza. Spoczywają w niej żołnierze Wojska Polskiego, którzy zmarli z ran lub chorób odniesionych w walkach na frontach w latach 1918-1921, a których leczono w szpitalu wojennym w Bochni. Mieścił się on w budynku dzisiejszej Komendy Powiatowej Policji. Wg ustaleń R. Rybki z bocheńskiego Muzeum im. St. Fischera, do „Szpitala Wojennego Bochnia”, szczególnie w okresie czerwiec – wrzesień 1920, kierowano ciężko rannych z frontu lwowskiego i z walk nad Wisłą. Kilkunastu żołnierzy ze szpitala i jednostek garnizonu zmarło w Bochni latem 1920 roku i zostało pochowanych na cmentarzu św. Rozalii we wspomnianej kwaterze. Większość z nich zmarła wskutek chorób zakaźnych (tyfus, czerwonka, grypa „hiszpanka”, gruźlica). Już od 10 listopada 1918 r. chowano na nim żołnierzy zmarłych już po zakończeniu I wojny oraz walczących w wojnie polsko-ukraińskiej i z bolszewicką Rosją.

Dzięki staraniom miejscowego oddziału Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów, uporządkowano mogiły żołnierskie i przygotowano projekt budowy cmentarza wojennego na Rozalii. W północnej części kwatery umieszczono betonowy obelisk z krzyżem łacińskim a teren ogrodzono metalowym płotem. Uroczyste poświęcenie cmentarza wojskowego (a właściwie kwatery) miało miejsce 31 października 1926 r. Wzięli w nim udział: wojsko, drużyny „Sokoła” i „Strzelca”, ochotnicze straże pożarne z Bochni i Kolanowa, orkiestra salinarna, młodzież szkolna, przedstawiciele władz i mieszkańcy miasta. Aktu poświęcenia cmentarza dokonał ks. infułat Antoni Wilczkiewicz.

Przez kilkadziesiąt lat po II wojnie światowej groby żołnierzy walk o niepodległość Polski zostały zapomniane, a obecność na mogiłach krzyży z czasów austriackich, sprawiły, że błędnie określano tę kwaterę jako pochodzącą z I wojny światowej.

Wątpliwości wśród historyków i pasjonatów historii wzbudzał jednak grób z tabliczką podporucznika WP Mikołaja Mroza zmarłego 14 czerwca 1919 r., a więc w okresie walk polsko-ukraińskich. Zachowany w Archiwum Narodowym w Krakowie „Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy i jeńców oraz plany cmentarzy wojennych w powiatach: Biała i Bochnia”, zawiera spis zmarłych żołnierzy po 1 listopada 1918 r., wśród nich również osoby pochowane w kwaterze na cmentarzu Rozalii. Wg tego wykazu, wspomniany ppor. Mróz, pochodził z Łąkty Górnej i służył w słynnym 15 Pułku Piechoty "Wilków", który został sformowany w Bochni. Zmarł na tyfus plamisty.

W 2018 r., w stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę, przywrócono prawidłową identyfikację tego miejsca umieszczając na obelisku tabliczkę z napisem: „Żołnierze Wojska Polskiego zmarli z ran w szpitalu wojennym w Bochni w latach 1918-1921”. W 2020 r., w stulecie „Bitwy Warszawskiej” podczas wojny polsko-bolszewickiej, kwatera stanie się miejscem oficjalnych uroczystości upamiętniających bohaterów walk o niepodległą Polskę w 1920 r.

Ważniejsze źródła:

• Archiwum Narodowe w Krakowie, Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy i jeńców oraz plany cmentarzy wojennych w powiatach: Biała B-Z i Bochnia B-Z,  sygn. 29/275/0/-/35
• Lud Katolicki, nr 49, 5 XII 1926 r., s. 13