wtorek, kwiecień 16, 2024

Jeden z największych bohaterów narodowych w dziejach Polski, choć paradoksalnie dość słabo mówił po polsku, spędzając młodość za granicą. Twórca Legionów Polskich we Włoszech, uczestnik wojen napoleońskich. Bohater hymnu narodowego, wywodzący się z niewielkiej wsi nad Rabą. Urodził się w 1755 r. w Pierzchowcu koło Bochni ( dziś Pierzchów w powiecie wielickim) jako syn Jana Michała - oficera wojsk saskich i Zofii Marii Lettow. Jako ochotnik wstąpił do wojska saskiego w 1771 r. i służył w gwardii przybocznej elektora saskiego do 1792 r. Potem wrócił do kraju i rozpoczął służbę w wojsku polskim.

Generał Jan Henryk Dąbrowski na czele Legionów, obraz Juliusza KossakaW czasie powstania kościuszkowskiego wsławił się obroną warszawskich Powązek, za co został awansowany do stopnia generała. Potem na czele trzytysięcznego Korpusu Polskiego wyruszył do Wielkopolski i zdobył Bydgoszcz.

Pomnik w Pierzchowie upamiętniający miejsce urodzin generała DąbrowskiegoW 1796 r. Dąbrowski odsprzedaje swój rodzinny Pierzchowiec swoim krewnym Kępińskim i wyjeżdża do Francji, a stamtąd do Włoch gdzie tworzy Legiony Polskie. Jako dowódca I Legii brał udział w bitwach pod Trebbią i pod Novi. Po zwycięstwie Napoleona Bonapartego pod Jeną (1806 r.), Dąbrowski organizuje zbrojne powstanie przeciw Prusom. Rok później jako dowódca części wojska polskiego uczestniczył w wyzwalaniu ziem polskich położonych na lewym brzegu Wisły, zdobywając m.in. Tczew.
Wierny Polsce i Napoleonowi, walczy przeciw Austriakom (1809) i Rosjanom (1812 r.).

Po bitwie pod Lipskiem (1813) i śmierci Józefa Poniatowskiego został mianowany naczelnym dowódcą wojsk polskich. Od 1814 r. przebywał we Francji. Po powrocie do kraju reorganizował wojsko Królestwa Polskiego, piastował też godność senatora-wojewody. Wiosną 1818 r. gdy silnie zaziębiony wracał z podróży do rodzinnego Pierzchowca, nabawił się zapalenia płuc i zmarł w Winnogórze.

W pamięci potomnych gen. J. H. Dąbrowski pozostał jako organizator Legionów Polskich - pierwszego polskiego czynu zbrojnego po rozbiorach Polski. Jemu poświęcono pieśń Legionów "Mazurek Dąbrowskiego", która z czasem stała się naszym hymnem narodowym.

Tablica w bazylice św. Mikołaja w BochniPamięć o generale kultywowana była w Pierzchowcu i w Bochni już w XIX w. W 1872 r. na miejscu nieistniejącego dworu, w którym się urodził, staraniem okolicznych ziemian wzniesiono kamienny obelisk. 19 września 1897 r. , w setną rocznice utworzenia Legionów, w bocheńskim kościele parafialnym św. Mikołaja, odsłonięto tablicę zaprojektowaną przez Ludwika Stasiaka z namalowanym przez niego portretem gen. Dąbrowskiego. W tym okresie Pierzchowiec stał się miejscem uroczystości i wycieczek patriotycznych przedstawicieli bocheńskiej inteligencji oraz członków Towarzystwa Gimnastyczno-Strzeleckiego "Sokół". Swój wiersz "Wioska nad Rabą" poświęcił Pierzchowcowi i Dąbrowskiemu szlachecki poeta Józef Niwicki z Kierlikówki.

Kopiec Dąbrowskiego w PierzchowieW 1964 r.  jego imię nadano szkole podstawowej w Pierzchowie, w której w 1992 r. otwarto Izbę Pamięci. W 1997 r. w Pierzchowie usypano ziemnym kopiec ku czci generała. W fundamencie kopca umieszczony został metalowy pojemnik wykonany z łuski pocisku artyleryjskiego, w którym złożono akt erekcyjny i dokumenty związane z historią jego budowy. Liczącą 7 metrów wysokości i o średnicy podstawy 18 metrów bryłę kopca usypali wykorzystując miejscową ziemię żołnierze 3. pułku saperów z Dębicy. W kopcu złożono ziemię z miejsc pobytu generała oraz miejsc pamięci narodowej. Pierzchowski kopiec jest pierwszym usypanym w Polsce od zakończenia II wojny światowej.