sobota, kwiecień 20, 2024

W średniowieczu w podbocheńskiej Nieprześni znajdowało się gniazdo rodowe Myszków herbu Gryf.  Członkowie tej rodziny, choć niezbyt zamożni, próbowali włączyć się w życie polityczne kraju. Krystyn Myszka walczył pod Grunwaldem, a jego młodszy brat był nawet ...ojcem chrzestnym króla Władysława Warneńczyka.

Chorągiew Gryfitów pod Grunwaldem
Chorągiew Gryfitów pod Grunwaldem

Sama Nieprześnia wymieniana jest w źródłach pisanych w roku 1262, a pod koniec XIII była własnością klasztoru benedyktynów z Tyńca pod Krakowem. W połowie XIV w. przeszła w ręce Myszków, spośród których warto wspomnieć Andrzeja Myszkę, który pod koniec życia Kazimierza Wielkiego świadkował na dokumentach królewskich oraz jego syna Prandotę, który za wierną służbę Władysławowi Jagielle został nagrodzony w roku 1406 urzędem burgrabiego krakowskiego. Obok gniazdowej Nieprześni posiadał Prandota dział w Grębienicach nad Prądnikiem oraz dom w Krakowie przy murze zamkowym. Konieczność opieki nad zamkiem królewskim sprawiła, że częściej przebywał w Krakowie, niż w rodzinnej Nieprześni.

Dwukrotnie żonaty, miał aż sześciu synów: Krystyna, Mikołaja, Klemensa, Tomasza, Pawła i Andrzeja. Spośród nich wyróżniał się najstarszy Krystyn, podsędek krakowski w latach 1414-1417. Zdaniem K. Mosingiewicza, znawcy historii Gryfów, to właśnie Krystyn Myszka z podbocheńskiej Nieprześni (a nie Zygmunt z Bobowej), jako doświadczony rycerz mógł być dowódcą chorągwi rodowej Gryfitów, jaka walczyła z Krzyżakami w bitwie pod Grunwaldem. Za bliżej nie określone zasługi w tej wojnie, król w 1411 r. wynagrodził go sumą 100 grzywien. Żonaty był z Małgorzatą, córką wójta bocheńskiego Gerarda.

Nieprześnia i przynależne do Myszków Zawada i Polanka, z trudem wystarczały do skromnego uposażenia pozostałych braci, dlatego najmłodszego Andrzeja przeznaczono do kariery duchownej.

Andrzej Myszka z Nieprześni był osobą wykształconą, znającą znakomicie prawo kanoniczne. Jako duchowny dzierżył funkcję archidiakona i oficjała generalnego krakowskiego oraz scholastyka gnieźnieńskiego. Był bliskim współpracownikiem biskupów krakowskich – Wojciecha Jastrzębca i wszechpotężnego Zbigniewa Oleśnickiego. Pod koniec życia wielokrotnie spotykał się na dworze biskupim w Krakowie z Janem Długoszem, mozolnie spisującym swoje „Roczniki”. O tym jako bardzo był cenionym w otoczeniu królewskim, niech świadczy fakt, że w 1425 r. uczestniczył osobiście w obrzędzie chrztu królewicza Władysława (późniejszego Warneńczyka) jako jeden z wielu jego ojców chrzestnych.

Choć przebywał najczęściej w Krakowie lub Gnieźnie, to dziedziczył nadal rodzinną Nieprześnię i sołectwo w sąsiednich Nieszkowicach Wielkich.  W 1432 r. scholastyk gnieźnieński Andrzej Myszka jako dziedzic Nieprześni, Grabiny i Polanki oraz patron kościoła w Sobolowie zeznawał wraz z braćmi, że dziesięcina snopowa z ról kmiecych i folwarcznych w tych wsiach należy do plebana w Sobolowie. Andrzej zmarł w Gnieźnie w 1446 r.

Niewielka Nieprześnia pozostawała w rękach Myszków, do 1494 r., kiedy to nabył ją Andrzej Lubowiecki h. Kuszaba. Jego następcy w XVI w. przyjęli nazwisko Nieprzescy i gospodarzyli we wsi do połowy XVI w. W 1558 r. Jan Nieprzeski osiedlił się w Bochni i przyjął tu prawo miejskie. Tym samym rozpoczął żywot miejskiego szlachcica, podobnie jak wielu innych, którzy szukali fortuny w solnym grodzie. 

Ważniejsza bibliografia:

  • K. Mosingiewicz, Chorągwie rodowe i ich dowódcy w bitwie pod Grunwaldem, [w:] Prace z dziejów państwa i Zakonu Krzyżackiego, pod red. A. Czacharowskiego, Toruń 1984, s. 123
  • Andrzej Myszka z Nieprześni, Polski Słownik Biograficzny T. XXII, Wrocław 1977, s. 364-366
  • S. Mateszew, Osadnictwo i stosunki własnościowe do końca XV w. [w:] Bochnia. Dzieje miasta i regionu, pod red. F. Kiryka i Z. Ruty, Kraków 1980, s. 76